Definicija
Najčešća oboljenja u ginekologiji su poremećaji vaginalnog sekreta. Pojačanje sekreta u biti predstavlja infekciju vaginalne sluzokože raznim izazivačima, najčešće bakterijama i gljivicama. Spada u grupu seksualno transmisivnih oboljenja tj. oboljenja koja se najčešće prenose intimnim odnosima (STD-sexualy transmited deseases). Vecina upala ostalih ginekoloških organa (jajnik, materica, jajovodi) kreće na početku upravo sa naseljavanjem patoloških bakterija na vaginalnoj sluzokoži tj. sa zapaljenskim oboljenjem vagine. Zato za ove vrste oboljenja u ginekologiji postoji i drugi naziv: Upalne bolesti male karlice ili PID (Pelvic Infalamatory deseises).
Pojačano lučenje vaginalnog sekreta promijenjene boje i mirisa je rezultat novonastale infekcije, koja zahtjeva dodatne analize, pregled i liječenje.
Izazivači:
Tu su: bakterije, gljivice, virusi i protozoe. U najčešće izazivače upala spadaju: kandida, esherihija coli, enterokok, streptokok, stafilokok, pseudomonas, klebsijela, hlamidija, mikoplazma, ureaplazma, HPV, citomegalo i herpes simplex virus, najserija, gonokok, trihomonas, acinetobakterija, anaerobne bakterije itd.
Kako se dobija?
Najčešće bakterije u vaginu ili na grlić dospijevaju: iz spoljašnje sredine, od seksualnog partnera, iz urinarnog ili crijevnog trakta.
Pad opšteg imuniteta dovodi i do oslabljenog lokalnog imuniteta sluzokože vagine. Smanjenje broja dobrih (saprofitnih) bakterija u vagini (laktobacili) takodje olakšava nastanak zapaljenskih bolesti. Infekcija nastaje usljed promjene PH vagine koja je kisela. Kiselost vagine se može promijeniti zbog hormonskih promjena, češćih seksualnih odnosa, trudnoće ili menstruacije. U tim situacijama je vagina sklonija infekciji i razmnožavanju patoloških bakterija.
Infekcija se najčešće seksualnim kontaktom prenose od partnera. Faktori rizika su česta promjena seksualnih partnera, bakterijska vaginoza, loša higijena, nizak socijalno – ekonomski status, konzumiranje alkohola, droga, pušenje. Redji načini prenošenja su još i zajednički predmeti za ličnu higijenu, donji veš, bazeni, jakuziji, plažni peškiri itd. Češća pojava ovih oboljenja se javlja u ljetnjim mjesecima.
Rizik obolijevanja se povećava sa ranim stupanjem u seksualne odnose, povećani broj polnih odnosa i seksualnih partnera, intrauterine intervencije, ranije obolijevanje od zapaljenskih i seksualno prenosivih bolesti, primjena kontraceptiva, polipi materice koji zahtijevaju skidanje eksplorativnom kiretažom ili histeroskopijom.
Duža ili česta upotreba antibiotika može biti uzrok poremećaja vaginalne bakterijske ravnoteže te nastanka upale. Poznata je češća pojava kandide (VI grpa) poslije antibiotske terapije.
Prekomjerna upotreba drugih lijekova, kortikosteroida, lijekova za imunitet, kontraceptiva, alkalnih sapuna, agresivnih deterdženata za pranje veša, sintetičko donje rublje, neadekvatni dnevni ulošci i preparati za intimnu higijenu mogu izazvati iritaciju sluzokože i kože i nastanak vaginalne infekcije.
Šta uraditi?
Ukoliko se dijagnostikuje bilo koja seksualno prenosiva bolest obično se liječe oba partnera, a prevencija podrazumijeva upotrebu kondoma svaki put u intimnim odnosima i izbjegava česta promjena partnera. Ukoliko mislite da ste zaraženi, izbjegavajte seksualni kontakt i posjetite ljekara.
Dijagnostika:
Je laka, brza, bezbolna i nije složena. Vaginalni sekret ima važnu ulogu u održavanju normalne funkcije reproduktivnih organa kao i u odbrani pacijenta od infekcije. U slučaju pojačanja sekreta a naročito promjene boje i mirisa treba posumnjati na infekciju i posjetiti ginekologa.
Ginekološki pregled vaginalne sluzokože sa bakteriološkim pregledom vaginalnog i cervikalnog brisa predstavlja osnovu. Kao i odjeljivanje grupe čistoće vaginalnog sekreta. Kolposkopija.
Dopunski testovi: Ciljane bakteriološke analize na: ureaplazmu, mikoplazmu i klamidiju. Zatim tu spadaju: Aminski test, odredjivanje Ph vagine, urin sa urinokulturom, bris vulve, pregled uroginekologa.
Podjela:
Druga (II) grupa vaginalnog sekreta predstavlja normalan nalaz
Treća (III) grupa sekreta predstavlja nespecifičnu bakterijsku infekciju
Četvrta (IV) – „kapavac“ tj. gonoreja,
Peta (V) – parazitarna infekcija tj.- Trichomonas vaginalis,
Šesta (VI) – je gljivična infekcija Candidom albicans,
Grupe sekreta od III do VI -zahtijevaju liječenje.
Kako se širi?
Patogeni mikroorganizmi iz vagine prodiru kroz kanal grlića materice (cervicitis) u materičnu duplju uzrokuju upalu sluznice materice (endometritis). Infekcija može zahvatiti zid materice (miometritis) i materične veze (parametritis) ili se širi na jajovode (salpingitis). Nije ni retka pojava širenje upale kroz abdominale otvore jajovoda kroz jajnike (oophoritis) i da zahvati peritoneum karlice (pelveoperitonitis).
Najčešće dugotrajne posljedice zapaljenja vagine su: širenje infekcije, sterilitet, vanmaterična trudnoća, priraslice i hroničan bol u maloj karlici.
Opasne komplikacije
Ukoliko se infekcija i dalje ne liječi i bakterije kroz jajovode nasele sterilnu sredinu male karlice i trbušne duplje (koje su ogromne površine), e tu sad dolazimo na jako ozbiljan teren po život ugrožavajućih bolesti koja zahtijevaju hitnu više-nedjeljnu hospitalizaciju pacijenta, dužu upotrebu najjačih intravenskih antibiotika i neretko ozbiljnu operaciju. Na ovom mjestu ću samo nabrojati dijagnoze koje ako čujete da ih imate treba da budete veoma oprezni i da slušate svako slovo koje vam lekari saopštavaju! To su: tuboovarijalni absces, pelveoperitonitis, peritonitis, difuzni peritonitis, sepsa, DIK, HELLP i trombo-embolijske komplikacije.
Simptomi:
Pojačan vaginalni sekret, obično neprijatnog mirisa, vaginalna iritacija, svrab, vaginalno peckanje ( može biti pojačano tokom mokrenja ili seksualnog odnosa), bol, crvenilo i otok spoljašnje intimne regije.
Prevencija:
• redovna lična higijena
• redovni ginekološki pregledi sa uzimanjem vaginalnog brisa
• izbjegavanje uzimanja terapije bez konsultacije sa nadležnim ginekologom
• izbjegavanje čestih promjena seksualnih partnera
• primjena barijerne kontracepcije (kondomi) tokom seksualnih odnosa
• ishrana sa što manje preradjenih šećera
• oblačenje komotne odjeće od prirodnih vlakana (tjesna sintetika zabranjena)
• izbjegavanje sjedenja u kadama, jakuzijima i toplim kupkama
• izbjegavanje čestih vaginalnih ispiranja i dužeg sjedenja u mokroj odjeći ili kupaćem kostimu.
Liječenje:
Bakterijske infekcije i vaginoze se liječe primenom antibiotske terapije, po preporuci ginekologa.
Kod jako upornih infekcija treba tragati za drugim stanjima i bolestima, koja doprinose nastanku infekcije. Takođe, treba liječiti ili sanirati osnovnu bolest (dijabetes) ili ostale bolesti koje dovode do pada imuniteta.
Antibiotici se mogu davati u formi tableta, vaginaleta ili kreme. Antibiotici mogu biti efikasni, ali oni imaju svoje nedostatke.
Vremenski duža primena antibiotika nosi rizik za razvoj rezistencije zbog čega je i važno da preporuka za antibiotsku terapiju bude racionalna i pre svega data od strane nadležnog ginekologa. Ne koristiti terapiju ni pomoćne lekovite preparate bez prethodnog pregleda ili konultacije ginekologa.
Savjet
Manji broj seksualnih partnera, prezervativ, lična higijena i redovne ginekološke kontrole sa brisevima su najbitniji u smislu vaše zaštite od vaginalnih i svih drugih polno prenosivih infekcija.
Autori teksta:
dr M. Radović, dr Džamić
