“Bosna i Hercegovina je evropska zemlja s najvećim stepenom piratstva i to je velika sramota”, istaknuo je generalni direktor stručne službe Asocijacije kompozitora i muzičkih stvaralaca (AMUS) Mirza Hajrić povodom današnje konferencije “Stanje provedbe autorskih i srodnih prava u BiH”, održane na Akademiji scenskih umjetnosti (ASU) Sarajevo.
Konferencija je okupila djelatnike iz različitih oblasti umjetničkog stvaralaštva i vlasti da bi se razmotrilo trenutno stanje u oblasti zaštite autorskih prava, utvrdila pozicija BiH u odnosu na zemlje regije u toj oblasti, te analizirali mogući vidovi djelovanja ka poboljšanju aktuelnog stanja.
“U svim segmentima stanje je poražavajuće. Piratstvo je, nažalost, do te mjere razvijeno da udara na našu ekonomiju, ali i čitave industrije koje zamiru i to je zabrinjavajuće. S druge strane imamo regionalno i evropski važne umjetnike s nizom međunarodnih nagrada, kojima je od svih licenci za zaštitu autorskih prava jedino aktuelna AMUS-ova, za muzička autorska prava. Međutim, to je udruženje umjetnika, ne možemo mi zamijeniti inspekciju, policiju, SIPA-u ili Upravu za indirektno oporezivanje”, istaknuo je.
Hajrić zaključuje da je u procesu bolje provedbe zakona u praksi najvažnija inspekcija policije, a zatim i sudovi i tužilaštva.
Dekan ASU-a Pjer Žalica smatra da u BiH sve što je povezano s pravima predstavlja problem, dok je sve ono što je povezano s nepravdom i pljačkom mnogo manji problem i funkcioniše puno bolje.
“Situacija sa zaštitom autorskih prava je mnogo bolja nego prije četiri-pet godina, ali je recimo s aspekta reditelja katastrofalna i ne poštuje se uopšte. Na pragu smo da dobijemo licencu i da Udruženje filmskih radnika dobije pravo da u toj oblasti nešto uradi. Ujedno, tu su glumci, muzičari i drugi izviđači čija prava uopšte nisu zaštićena niti iko od njih ima licencu”, smatra Žalica.
Ekonomski analitičar Erol Mujanović podvlači da intelektualno vlasništvo predstavlja generator ekonomskog razvoja svake države. Prethodni sistem u bivšoj Jugoslaviji ocijenio je jednim od najefikasnijih u toj oblasti, navodeći da je i današnji zakonski okvir dobar, ali se ne provodi.
“U Evropskoj uniji svaki četvrti posao ostvaruje profit na osnovu intelektualnog vlasništva. Ovdje govorimo o desecima miliona godišnje gubitka, tu su svi oštećeni – i autori i država”, kazao je on.
Naveo je statističke podatke da 40 posto svih ekonomskih aktivnosti u EU stvara industrija bazirana na zaštiti autorskih prava, dok 26 posto zaposlenih u EU daju upravo te industrije.
“Ako bismo u naredne četiri godine došli samo na pola puta od situacije u EU, imali bismo 13 posto zaposlenih u industrijama vezanim za ovu oblast, oko 80.000 novih radnih mjesta i 19 posto više doprinosa GDP ili 5,5 milijardi KM godišnje”, ustvrdio je on.
Konferenciju su organizirali Program CLDP Ministarstva trgovine i finansija SAD i AMUS, uz podršku Akademije scenskih umjetnosti i Ministarstva kulture i sporta KS-a.
Trafika|Ba|Fena
